A Fantasy Analysis of Brahms Op. 118 No. 2

Johannes Brahms’s Intermezzo in A, op. 118 no. 2 jest z pewnością jednym z najbardziej ukochanych krótkich utworów fortepianowych z okresu romantyzmu. Drugie z kompletu sześciu Klavierstücke (Utworów fortepianowych) op. 118, Intermezzo A-dur może stać samodzielnie i jako takie jest bardzo popularnym wyborem wśród dobrych pianistów amatorów. Któż oprze się jego namiętnej czułości, nostalgicznemu nastrojowi i uczuciu tęsknoty, jakie wywołuje?

Brahms & Clara Schumann

Z późnymi utworami fortepianowymi Brahmsa wiąże się bardzo osobista i wzruszająca historia. Op. 118 powstał w 1893 roku, pod koniec życia Brahmsa. Wraz z innymi zbiorami krótkich utworów (op. 116, 117 i 119) są to jego ostatnie dzieła fortepianowe. Za nieco nijakimi tytułami (Intermezzo, Fantazja, Ballada, Romans, Rapsodia itd.) kryje się muzyka o wielkiej introspekcji i pięknie. Utwory te, pisane dla Klary Schumann do grania w jej jesiennych latach, pełne są tęsknoty za nią i za związkiem, jaki mógł ich łączyć. Granie tej muzyki bez tej świadomości jest pozbawieniem pianisty tego dodatkowego wymiaru. Na marginesie, dla zainteresowanych datowanymi biografiami, ten krótki klip z filmu Pieśń o miłości z 1947 roku pokazuje przybycie 20-letniego Brahmsa do domu Schumannów. Widzimy, jak Clara (grana przez Katharine Hepburn) była zakochana w Johannesie od samego początku ich długiej przyjaźni.

Ponieważ Intermezzo A-dur często pojawia się na lekcjach i zajęciach, postanowiłem stworzyć własny zestaw materiałów, aby pomóc graczom odkryć skarbnicę pięknych rzeczy, które Brahms nam prezentuje, ale które często mogą pozostać niezauważone. Chciałem stworzyć taką analizę, która posłuży nie tylko osobom z doświadczeniem w teorii i harmonii, ale także tym, których akademicka terminologia może odstraszać lub onieśmielać. Stworzyłem więc przewodnik z przypisami, w którym podkreślam różne cechy kompozycji i wymagania praktyczne, a także dwie serie filmów wideo – przewodniki po utworze oraz siedmioczęściową serię, którą nazywam „analizą fantazji”. Analiza fantazji jest podejściem wysoce zindywidualizowanym, opartym na biograficznym tle utworu oraz jego treści i strukturze, angażującym wiele wyobraźni.

Zauważyłem, że gracze mają tendencję do skupiania się na technicznych aspektach nauki utworu, co oznacza, że istnieje realne niebezpieczeństwo zaniedbania wyobraźni. W wykonaniu, pianista, który myśli tylko o nutach, kwestiach technicznych, pedałowaniu itp. nie będzie w ogóle komunikował przesłania muzyki, pozostawiając publiczność płaską. Znalezienie osobistego znaczenia artystycznego jest więc najważniejsze.

Co mogę powiedzieć o interpretacji? Mogę jedynie zrekapitulować, być może bardzo niedoskonale, metodę, która prowadzi nas etapami do PRAWDY. Najpierw należy spróbować rozważyć pełną zawartość emocjonalną utworu, grając go na wiele różnych sposobów, zanim w ogóle spróbujemy zagrać go technicznie. Mówiąc „grając go bardzo dużo” mam na myśli przede wszystkim granie go „mentalnie” tak, jak wykonywałby go największy interpretator. Tu potrzebna jest wyobraźnia. Mając w pamięci wrażenie doskonałego piękna, jakie daje to mentalne przygotowanie – wrażenie nieustannie odnawiane i ożywiane przez powtarzanie tego wykonania w ciszy nocy, możemy przejść do właściwej pracy technicznej….

Dinu Lipatti – The Teacher (The Pianist Magazine, 28 (1983): 23, 25 cyt. w: Neil Rutman – Stories, Images, and Magic from the Piano Literature: 2.

I’ll leave you with the first video of my fantasy analysis, in the hope that it may encourage you to come up with a narrative of your own.

***

If you enjoyed this article then please click here if you’d like to sign-up to our mailing list to receive future articles, content updates and special offers.