Melanosis coli była długo uważana za nieszkodliwą pigmentację jelita grubego związaną z użyciem środków przeczyszczających zawierających antrachinon. Ostatnie badania eksperymentalne i kliniczne dostarczyły jednak pewnych dowodów na możliwy związek między melanosis coli/użyciem środków przeczyszczających a rakiem jelita grubego.
Metody: U 2,229 kolejnych pacjentów retrospektywnie przeanalizowaliśmy związek melanosis coli i stosowania środków przeczyszczających z nowotworami jelita grubego. Wszyscy pacjenci zostali poddani całkowitej kolonoskopii, a nowotwory jelita grubego zostały zbadane histopatologicznie zgodnie z klasyfikacją WHO. Informacje dotyczące stosowania środków przeczyszczających, nawyków jelitowych oraz rodzinnego występowania raka jelita grubego uzyskano z dokumentacji medycznej. Analizę statystyczną przeprowadzono przy użyciu testu Mantela-Haenszela dla asocjacji liniowej.
Wyniki: Obecność raka jelita grubego nie była związana z melanosis coli ani stosowaniem środków przeczyszczających. Natomiast gruczolaki jelita grubego występowały znamiennie częściej u chorych z melanosis coli niż u chorych bez melanosis (p = 0,0002). Ale gruczolaki związane z melanosis coli były istotnie mniejsze niż te niezwiązane z melanosis (p < 0,0001) i były zlokalizowane głównie w proksymalnej części okrężnicy (p = 0,0002). W grupie chorych z melanosis coli ryzyko względne było istotnie wyższe dla gruczolaków cewkowych (1,80; 95% CI: 1,26-2,56) i cewkowo-wyrostkowych (2,03; 95% CI: 1,09-3,76), ale nie dla gruczolaków kosmkowych. Nie stwierdzono istotnych różnic w stopniu dysplazji gruczolaków u pacjentów z melanosis coli i bez niej.
Wnioski: Wydaje się, że nie ma związku między rakiem jelita grubego a melanozą coli lub stosowaniem środków przeczyszczających. Gruczolaki jelita grubego są częściej spotykane u pacjentów z melanosis coli. Gruczolaki jelita grubego nie zawierają pigmentacji podobnej do melaniny. Powiązanie gruczolaków z melanosis coli można tłumaczyć łatwością wykrywania nawet drobnych polipów jako białych plamek w obrębie ciemno zabarwionej błony śluzowej jelita grubego.