Staranne postępowanie w zaburzeniu dwubiegunowym w czasie ciąży ma krytyczne znaczenie, ponieważ dla tak wielu pacjentek z tą chorobą droga do dobrostanu emocjonalnego jest długa i wymaga połączenia starannych strategii farmakologicznych i niefarmakologicznych.
KatarzynaBialasiewicz/thinkstockphotos Połowa skierowań do naszego Centrum Zdrowia Psychicznego Kobiet – gdzie oceniamy i leczymy kobiety przed, w trakcie i po ciąży – dotyczy kobiet, u których w przeszłości występowały zaburzenia dwubiegunowe. Moi koledzy i ja jesteśmy pytani w programach ustawicznego kształcenia medycznego, co „zawsze robimy” i „nigdy nie robimy” w odniesieniu do leczenia tych pacjentek.
Co z przerwaniem stosowania stabilizatorów nastroju w czasie ciąży i ryzykiem nawrotu?
Nigdy nie odstawiamy gwałtownie stabilizatorów nastroju, jeśli pacjentka zajdzie w nieplanowaną ciążę – co jest częstym scenariuszem, z 50% ciąż w całym kraju jest nieplanowanych w różnych grupach socjodemograficznych – z wyjątkiem walproinianu sodu, który jest wyraźnie udokumentowanym teratogenem; zwiększa ryzyko wad rozwojowych narządów i trudności behawioralnych u narażonego potomstwa. W naszym ośrodku zwykle uważamy stosowanie walproinianu sodu u kobiet w wieku rozrodczym za przeciwwskazane.
Można więc zadać pytanie o okoliczności, w jakich lit może być stosowany w czasie ciąży, ponieważ wielu klinicystów ma do czynienia z pacjentami, którzy znakomicie reagują na lit. Takie pacjentki mogą mieć manię w wywiadzie, ale istnieją oczywiste obawy, biorąc pod uwagę literaturę historyczną, a nawet niektóre nowsze doniesienia, które opisują zwiększone ryzyko teratogenności przy ekspozycji płodu na lit.
Podtrzymanie farmakoterapii u kobiet z zaburzeniami dwubiegunowymi w czasie ciąży jest tak ważne, nie tylko po to, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu po odstawieniu stabilizatorów nastroju, ale dlatego, że nawrót choroby w czasie ciąży u tych pacjentek jest bardzo silnym predyktorem ryzyka wystąpienia depresji poporodowej. Kobiety z zaburzeniem dwubiegunowym są pięciokrotnie bardziej narażone na wystąpienie depresji poporodowej, dlatego dyskusja na temat utrzymania eutymii w czasie ciąży u kobiet z zaburzeniem dwubiegunowym jest szczególnie aktualna, jeśli weźmiemy pod uwagę, że w kraju kładzie się nacisk na leczenie i zapobieganie depresji poporodowej.
W przypadku pacjentów z manią w wywiadzie, co z przerwaniem leczenia litem i innymi skutecznymi metodami leczenia w czasie ciąży?
Historycznie, czasami dzieliliśmy pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym na tych z „cięższą nawracającą chorobą” w porównaniu z tymi z bardziej odległą, ograniczoną chorobą. U pacjentek z bardziej odległą historią zaburzeń nastroju, mieliśmy tendencję do przerywania leczenia stabilizatorami nastroju, takimi jak lit lub nawet nowszymi atypowymi lekami przeciwpsychotycznymi drugiej generacji, aby zobaczyć, czy pacjentki mogą przynajmniej przejść przez wcześniejsze etapy ciąży, zanim wrócą do leczenia przeciwmaniakalnego.
Nasze doświadczenie w ciągu kilku dekad ujawniło, że może to być ryzykowne posunięcie kliniczne. Widzimy, że nawet u pacjentów z historią manii w przeszłości (np. ograniczony epizod manii podczas studiów u kobiety mającej obecnie 35 lat, z interweniującym trwałym dobrostanem), przerwanie leczenia, które doprowadziło pacjentów do zdrowia, może prowadzić do nawrotu. Dlatego nie powinniśmy mylić doskonałej odpowiedzi na leczenie z długimi okresami dobrego samopoczucia jako sugerujących, że pacjent ma mniej ciężką postać zaburzenia dwubiegunowego, a tym samym zdolność do utrzymania tego dobrego samopoczucia, gdy leczenie zostanie usunięte.
.