Francis Cugats opvallende omslagillustratie ‘Celestial Eyes’, gemaakt in opdracht voor de uitgave van 1925 van The Great Gatsby, is waarschijnlijk een van de meest iconische beelden in de geschiedenis van het literaire ontwerp.
De spookachtige ogen, geschilderd in gouache, turen uit een diepblauwe achtergrond, zweven onheilspellend boven felrode lippen en een gloeiend stadslandschap. Elk oog is voorzien van een zwevend naakt – enigszins gewaagd voor die tijd en misschien zinspeellend op het schandalige karakter van F. Scott Fitzgeralds proza.
Cugat – geboren als Francisco Coradal-Cougat – was relatief onbekend toen hij in 1924 de opdracht kreeg. Fitzgerald was te laat met zijn tekst en Cugat voltooide het werk, waarvoor hij slechts $100 kreeg betaald, voordat de roman zelf klaar was. Dit resulteerde in een enigszins ongebruikelijk samenwerkingsproces tussen de illustrator en de auteur.
‘In hemelsnaam, geef niemand dat jasje dat je voor mij bewaart. I’ve written it into the book,’ schreef Fitzgerald in 1924 in een brief aan zijn redacteur Max Perkins.
Er zijn verschillende theorieën over wat Fitzgerald hier precies mee bedoelde. Sommigen menen dat Cugat de ogen bedoelde om Daisy voor te stellen die neerkeek op het stadslandschap van New York, terwijl Fitzgerald ervoor koos ze in het boek zelf te interpreteren in de vorm van de steeds terugkerende billboard-ogen van dokter T.J. Eckleburg.
‘De ogen van dokter T.J. Eckleburg zijn blauw en gigantisch – hun netvliezen zijn een meter hoog. Ze kijken niet uit een gezicht, maar, in plaats daarvan, uit een enorme gele bril die over een niet-bestaande neus gaat,’ schreef Fitzgerald in hoofdstuk 2.
Scribner was het hier zeker mee eens en merkte op: ‘Ik ken geen ander geval waarin een auteur zo’n grote schuld aan een illustrator erkent.’
Hoewel Fitzgerald van Cugats schilderij hield, was niet iedereen het met hem eens. In zijn postuum gepubliceerde memoires A Moveable Feast (1964) herinnert de schrijver Ernest Hemingway zich hoe Fitzgerald hem een exemplaar van The Great Gatsby gaf. Hemingway vond de omslag ‘schreeuwerig’ en merkte op dat het leek op een ‘slechte science fiction’ roman.
‘Scott vertelde me dat ik me er niet door moest laten afschrikken, dat het te maken had met een reclamebord langs een snelweg in Long Island dat belangrijk was in het verhaal,’ schreef hij. Hij zei dat hij het omslag mooi had gevonden en dat hij het nu niet mooi vond.’
Zo ontzet was Hemingway over het omslag dat hij het ‘uitdeed om het boek te lezen.’
Gelukkig zijn de meeste mensen het niet met Hemingway eens en komt Cugats omslagillustratie vaak voor op lijsten van beste omslagontwerpen.
Interessant is dat in 2013, na de release van Baz Luhrmanns remake van The Great Gatsby (heiligschennis!), een nieuwe editie van het boek met een film tie-in cover werd gepubliceerd.
Heden ten dage maakt het originele gouache kunstwerk van Cugat deel uit van de Princeton University Library for the Graphic Arts Collection en werd het geschonken door Charles Scribner III. Hij erfde het van zijn neef, George Schieffelin, die het ontdekte in een bak met ‘dode materie’ voor uitgeverijen.
Hij nam het heel verstandig mee naar huis.
Afbeeldingen: Het originele gouache-schilderij gemaakt door Cugat (1924); vroege schetsen voor het omslag door Cugat (1924); het volledige omslag van de eerste editie uitgegeven door Scribner in 1925.
Boekomslagen waar we van houden: Ralph Ellison’s Invisible Man door E. McNight Kauffer (1952); Dorothy L. Sayers’ Busman’s Honeymoon door Romek Marber (1963); Georgette Heyer’s Frederica – Arthur Barbosa (1965).
Zie ook: ‘Presenting Ms Georgette Heyer’ en ‘Books that changed my life’ boards, beide Pinterest; artikelen: ‘How Penguin learned to fly – Allen Lane and the Original Penguin 10’; ‘Romek Marber’.
‘Pinterest – “inspiration snacking” of iets meer? Een paar tips voor auteurs’.
Notitie: Let op: de afbeeldingen en citaten in dit artikel zijn uitsluitend bedoeld voor promotionele doeleinden en zijn bedoeld als eerbetoon aan de geciteerde ontwerpers, kunstenaars en schrijvers. Op geen enkele wijze hebben wij opzettelijk iemands auteursrecht geschonden. Als u van mening bent dat dit niet het geval is, neem dan contact met ons op en wij zullen alle tekst/afbeeldingen verwijderen.
Dit artikel is ©The Literary Shed, 2015. Alle meningen zijn de onze. Gelieve het alleen te reproduceren met onze toestemming en ons op gepaste wijze te vermelden. Neem contact met ons op als u dat wenst te doen.