Review question
Hoe effectief en veilig is celtherapie bij mensen met ALS/MND, wanneer we deze vergelijken met een inactieve behandeling of geen behandeling?
Achtergrond
Amyotrofische laterale sclerose (ALS; ook bekend als motorneuronziekte of MND) is een aandoening waarbij zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg die beweging regelen (motorneuronen) stoppen met werken. Iemand met ALS/MND heeft problemen met bewegen, slikken, kauwen en spreken, die na verloop van tijd erger worden. De helft van de mensen met ALS/MND overlijdt binnen drie jaar na de eerste symptomen. Zwakte van de spieren die bij het ademen worden gebruikt, leidt vaak tot de dood. De aandoening is momenteel niet te genezen. De huidige behandelingsmethoden zijn grotendeels gericht op het verlichten van de symptomen om de levenskwaliteit van de getroffenen te verbeteren.
Celtherapie kan worden gedefinieerd als de injectie van celmateriaal in een persoon om een ziekte te behandelen. Verschillende soorten celtherapieën zijn uitgeprobeerd bij ALS/MND, waaronder stamceltherapie. Stamceltherapie heeft tot doel nieuwe motorische neuronen aan te maken, wat de ziekteprogressie bij mensen met ALS/MND kan helpen stoppen of vertragen. Eerdere onderzoeken ondersteunden het gebruik van celtherapie als een mogelijk middel om het ziekteverloop bij ALS/MND te vertragen, maar deze waren hoofdzakelijk gebaseerd op preklinische diermodellen. Gerandomiseerde gecontroleerde trials (RCT’s) leveren het meest betrouwbare bewijs. In RCT’s krijgt één groep de testbehandeling, en de andere, ‘controlegroep’ krijgt een alternatieve behandeling, een dummybehandeling (placebo) of geen behandeling. Goed uitgevoerde RCT’s leveren het beste bewijs. Studies zonder onbehandelde groep ter vergelijking en kleine klinische studies hebben geen klinische voordelen gevonden. Beperkte gegevens van niet-RCT’s met een klein aantal mensen met ALS/MND en een korte follow-up periode suggereren dat celtherapie de ziekteprogressie kan vertragen. Er is momenteel geen goedgekeurde celtherapie voor ALS/MND. Wij ondernamen dit onderzoek om het RCT bewijs te beoordelen dat nu beschikbaar komt.
Studie karakteristieken
De auteurs van het Chrane onderzoek zochten in medische databanken naar klinische trials. Zij vonden twee afgeronde RCT’s die de effecten van celtherapie beoordeelden over een follow-up periode van zes maanden. Eén studie was niet volledig gepubliceerd en verstrekte geen numerieke gegevens. Beide studies werden gefinancierd door stamcelbedrijven. Eén studie, waaraan 64 mensen met ALS/MND deelnamen, verstrekte gegevens. De mensen die deelnamen aan het onderzoek hadden een gemiddelde tijd sinds het begin van de symptomen van ongeveer twee jaar. Ze hadden milde tot matige problemen met de motorische functie (vermogen om fysieke taken uit te voeren) aan het begin van de proef (met een gemiddelde van 35 op de ALS Functional Rating Scale-revised, waarop een score van 0 de grootste beperking aangeeft en 48 een normale functie).
Kernresultaten en kwaliteit van het bewijs
De studie leverde bewijs van lage kwaliteit dat stamcellen verkregen uit het eigen beenmerg van mensen (de cellen in het centrum van het bot) niet resulteerden in significante bijwerkingen. De celimplantatieprocedure werd goed verdragen. Op basis van het bewijsmateriaal uit deze proef kan stamcelbehandeling de achteruitgang van de motorische functie na zes maanden licht verminderen, maar de ademhaling of de levenskwaliteit na vier maanden, of de algemene overleving na zes maanden, niet verbeteren. Op basis van het zeer beperkte bewijsmateriaal dat beschikbaar is, is elk voordeel onzeker omdat er slechts één slecht uitgevoerde studie is en de resultaten binnen de studie uiteenlopen. Wij hebben dringend grote, goed opgezette klinische studies nodig om vast te stellen of celtherapieën al dan niet een duidelijk klinisch voordeel hebben bij ALS/MND. Belangrijke doelen van toekomstig onderzoek zijn het identificeren van het juiste type en de juiste hoeveelheid cellen om te gebruiken, en hoe ze het beste kunnen worden toegediend.
Het bewijs is up-to-date vanaf juli 2019.