Melanosis coli is lang beschouwd als een onschuldige pigmentatie van het colorectum geassocieerd met het gebruik van laxeermiddelen die anthrachinon bevatten. Recente experimentele en klinische studies hebben echter aanwijzingen opgeleverd voor een mogelijk verband tussen melanosis coli/laxeermiddelgebruik en colorectale kanker.
Methoden: Bij 2.229 opeenvolgende patiënten analyseerden wij retrospectief de associatie van melanosis coli en laxeermiddelgebruik met colorectale neoplasie. Alle patiënten hadden een totale colonoscopie ondergaan, en de colorectale neoplasieën waren histopathologisch onderzocht in overeenstemming met de WHO classificatie. Informatie over laxeermiddelengebruik, darmgewoonten en familiegeschiedenis van colorectale kanker werd verkregen uit de medische dossiers. De statistische analyse werd uitgevoerd met de Mantel-Haenszel-test voor lineaire associatie.
Resultaten: De aanwezigheid van colorectale kanker was niet geassocieerd met melanosis coli of laxeermiddel gebruik. Nochtans werden colorectale adenomen significant vaker aangetroffen bij patiënten met melanosis coli dan bij die zonder melanosis (p = 0,0002). Maar adenomen geassocieerd met melanosis coli waren significant kleiner dan die niet geassocieerd met melanosis (p < 0.0001), en waren voornamelijk gelokaliseerd in het proximale colon (p = 0.0002). Bij de patiënten met melanosis coli was het relatieve risico significant hoger voor tubulaire (1,80; 95% CI: 1,26-2,56) en tubulovilleuze adenomen (2,03; 95% CI: 1,09-3,76), maar niet voor villeuze adenomen. Er werden geen significante verschillen gevonden in de graad van dysplasie van adenomen bij patiënten met, en die zonder, melanosis coli.
Conclusie: Er lijkt geen verband te bestaan tussen colorectale kanker en melanosis coli of laxeermiddelgebruik. Colorectale adenomen worden vaker gevonden bij patiënten met melanosis coli. Colorectale adenomen bevatten geen melanine-achtige pigmentatie. De associatie van adenomen met melanosis coli kan worden verklaard door het gemak waarmee zelfs minuscule poliepen als witte vlekken binnen een donker gekleurd colonslijmvlies kunnen worden gedetecteerd.