door Adrienne Mayor (vaste medewerker)
Er is een opmerkelijk aantal persoonsnamen van Amazones bewaard gebleven in de Grieks-Romeinse literatuur en kunst. Amazones komen voor op meer dan 1300 antieke Griekse vazen en ongeveer 70 zijn met naam en toenaam aangeduid. Een paar van die namen, zoals Hippolyte, Antiope en Penthesilea, zijn zeer bekend uit de mythologie. Maar de meeste namen van Amazones op de vazen zijn uniek. Omdat vaasschilderingen vaak bekende personages uit de mythologie afbeeldden, kunnen de avonturen van de Amazones met onbekende namen in de klassieke oudheid beroemd zijn geweest. Andere namen kunnen door kunstenaars zijn verzonnen.
De meeste namen van Amazones zijn Grieks en vele bevatten de wortel hipp (paard), hetgeen de liefde voor paarden en ruiterkunsten weergeeft, en wijst op het centrale belang van paarden voor Scythische volkeren. Sommige namen van Amazones en krijgersvrouwen in Griekse bronnen kunnen vertalingen zijn geweest van barbaarse namen. Voorbeelden van namen die verband houden met paarden zijn Philippis (houdt van paarden), Alkippe (krachtig paard), Melanippe (zwarte merrie), Hippomache (paardenkrijger), Ainippe (vlug paard), Hippothoe (machtige merrie), Hippolyte (laat de paarden los), Xanthippe (Palomino), en Hipponike (zegevierend ros).
Amazones en Scythen waren boogschutters en veel namen van Amazones verwijzen naar boogschieten, bijvoorbeeld Toxaris (Boogschutter); Toxoanassa (Boogschutterskoningin), Toxis (Pijl); Toxophone (Slaande Pijl), Toxophile (Houdt van Pijlen), en Oistrophe (Draaiende Pijl). Andere namen van Amazones beschrijven oorlogszuchtige eigenschappen, zoals Andromache (Manly Warrior), Polemusa (War Woman), Aella (Whirlwind), Deianeira (Man Destroyer), Charope (Fierce Gaze), Pantariste (Best of All); en Artistomache (Best Warrior). Weer andere verwijzen naar wapens of harnassen, zoals Chalkaor (Bronzen Zwaard) en Pharetre (Het Meisje van de Koker). Sommige namen suggereren karakter: Pisto (Betrouwbaar), Thraso (Zelfvertrouwen), en Areto (Uitmuntendheid).
Een aanzienlijk aantal Amazonennamen suggereert gelijkheid met mannen, zoals Isocrateia (Gelijke Macht), Antianeira (Evenknie van de Man), en Antibrote (Gelijk aan de Man). Deze herinneren aan de betekenis van Atalanta’s naam, “Gelijk Evenwicht” en de vroegste Griekse connotatie van het woord Amazones om een barbaarse stam van mannelijke en vrouwelijke “gelijken” aan te duiden.
Onder degenen met niet-Griekse namen zijn de historische krijgerkoningin van Scythië die Griekse kolonies in het noordelijke Zwarte-Zeegebied aanviel, Tirgatao (Pijlkracht) en Sparethra (Heldenleger), een Scythische krijgervrouw die de strijd aanbond met Perzen. Een waaghals uit de Centraal-Aziatische legende, Harman Dali, betekent “Gekke Dappere”, nog zo’n perfecte naam voor een Amazone.
Tot nu toe waren er ongeveer 150 namen voor Amazones bekend. In mijn onderzoek heb ik nog zo’n 50 namen van historische en Amazone-achtige heldinnen verzameld uit epen, kronieken en verslagen in Kaukasische, Egyptische, Centraal-Aziatische en zelfs Chinese bronnen, waarmee het aantal namen van oude krijgervrouwen op meer dan 200 is gekomen. Deze namen, met vertalingen, zijn te vinden in de Appendix van mijn nieuwe boek, The Amazons: Lives and Legends of Warrior Women across the Ancient World.