Zhao Kuangyin (cesarz Taizu z Chin)

Cesarz Zhao Kuangyin z Chin, założyciel dynastii Song

Cesarz Taizu (ur. Zhao Kuangyin, Wade-Giles: Chao K’uang-yin; 21 marca 927 r. p.n.e. – 14 listopada 976 r.) był założycielem chińskiej dynastii Song, panującej od 960 r. p.n.e. do 976 r. p.n.e. Dynastia Song trwała do 1279 roku. Zjednoczył Chiny po okresie niestabilności politycznej i rozdrobnienia. Wzmocnił centralną administrację i osłabił władzę lokalnych watażków. Zachęcał do wolnej dyskusji i myśli, promował naukę, sztukę i literaturę. Zreformował służbę cywilną, przywracając jej pierwotny, oparty na zasługach wstęp, który został skompromitowany przez nominacje na podstawie urodzenia. Chociaż przejął władzę za pomocą wojska, wprowadził reformy, które znacznie utrudniły powtórzenie się tego procesu. W czasach dynastii Song konfucjanizm cieszył się coraz większym poparciem państwa, a buddyzm był uważany za obcy. Z drugiej strony, koncepcja uniwersalnego człowieka również rozwinęła się w okresie Song.

Kariera

Jego rodzina miała dość skromne pochodzenie i nie można jej prześledzić z pewnością dalej niż do późnej dynastii Tang. Jego przodek Zhao Ting (828-874 C.E.) był urzędnikiem, który służył w Zhuozhou, w Hebei, niedaleko miejsca, gdzie mieszkała rodzina. Jego drugi syn Zhao Ting (851-928) i jego syn Zhao Jing (872-933) również służyli jako lokalni urzędnicy w Hebei. Zhao Jing syn Zhao Hongyin (899-956) zdecydował się przeciwko cywilnej kariery i stał się oficerem wojskowym zamiast.

Zhao Kuangyin miał niewielkie zainteresowanie w klasycznej edukacji i również dołączył do wojska ostatecznie wzrósł do bycia dowódcą Armii Pałacu. To właśnie to stanowisko umożliwiło mu dojście do władzy. Ostatni kompetentny Drugi Cesarz Zhou, Shizong (panował w latach 954-960) zmarł, pozostawiając na tronie niemowlęcego chłopca. Zhao Kuangyin, jako dowódca gwardii cesarskiej, rzekomo niechętnie i tylko za namową swoich żołnierzy, przejął władzę w zamachu stanu.

W 960 r. p.n.e. Zhao zjednoczył Chiny po latach rozdrobnienia i rebelii po upadku dynastii Tang w 907 r. p.n.e. i ustanowił dynastię Song. Został zapamiętany między innymi z powodu reformy systemu egzaminacyjnego, dzięki której wejście do biurokracji faworyzowało osoby, które wykazały się zdolnościami akademickimi, a nie urodzeniem. Zhao stworzył również instytucje polityczne, które pozwalały na dużą swobodę dyskusji i myślenia, co ułatwiło rozwój postępu naukowego, reformy gospodarcze, a także osiągnięcia w sztuce i literaturze. Jest chyba najbardziej znany z osłabienia wojska, co uniemożliwiło innym dojście do władzy, tak jak on to zrobił.

Zhao panował przez 16 lat i zmarł w 976 r. w wieku 49 lat. Jego młodszy brat niespodziewanie został jego następcą, mimo że miał czterech żyjących synów. W tradycyjnych przekazach historycznych jego matka, cesarzowa Du, ostrzegła go, że tak jak on wzrósł do władzy, ponieważ jeśli Zhou Shizong pozostawił na tronie niemowlę, ktoś inny może uzurpować sobie władzę, jeśli nie wyznaczy dorosłego na swojego następcę.

Jego brat rządził jako Song Taizong (976-997 C.E.). W chińskiej pamięci ludowej mówi się, że Song zamordował swojego brata i wymyślił radę matki jako uzasadnienie.

Świątynne imię Zhao oznacza „Wielki Dziadek.”

Jego reformy

Reformy Zhao były wszechstronne i dalekosiężne. Jego celem był powrót zarówno wojskowej, jak i cywilnej władzy do cesarskiego centrum. Stworzył płatną, zawodową armię złożoną z elitarnych żołnierzy, co zmniejszyło zależność od żołnierzy dostarczanych przez lokalnych dowódców lub poborowych. Zhao regularnie przenosił generałów i starszych oficerów na nowe stanowiska, dzięki czemu nie mogli oni nawiązać zbyt bliskiej więzi ze swoimi żołnierzami i rozważać przejęcia władzy. Rekrutując i szkoląc bezrolnych chłopów do swojej zawodowej armii, zyskał ich lojalność i zminimalizował możliwość wybuchu powszechnego buntu biedoty. Zamiast dowódców wojskowych służących jako urzędnicy regionalni, gdzie mogliby zbudować bazę poparcia i ewentualnie rywalizować z centrum, mianował urzędników cywilnych, którzy również byli regularnie przenoszeni.

Cała scentralizowana administracja ustanowiona przez Zhao Kuangyin została opisana jako „rodzaj radiacyjnej pajęczyny, z każdym aspektem rządu koncentrującym się w sądzie cesarskim”. Cały system został zaprojektowany tak, aby żadna pojedyncza osoba nie mogła zgromadzić zbyt wiele władzy. Na samym szczycie, poniżej cesarza, władza wielkiego radcy (zaixiang) została osłabiona przez ograniczenie jego roli do spraw cywilnych i wymaganie, by dzielił swoje obowiązki z zastępcą wielkiego radcy (canzhi zhengshi).

Sprawy wojskowe były kontrolowane przez nowo utworzone biuro, a inne ważne funkcje zostały rozdzielone między trzy departamenty państwa, mianowicie finansowe, biuro spisu ludności, biuro podatkowe oraz biuro monopolu soli i żelaza. Poszczególnym osobom nadawano określone tytuły, ale rzeczywiste obowiązki związane z wykonywaniem zadań powierzano tymczasowym urzędnikom – podobnie jak w przypadku mianowanego ministra stanu, podczas gdy pracę wykonywał zawodowy urzędnik państwowy. Minister ten w rzeczywistości pełniłby inną funkcję. Wadą tego systemu był jego koszt; mógł on pochłonąć fundusze, które powinny być wykorzystane w obronie imperium, zagrożonego przez Północny Han.

Wewnątrz państwa, autokratyczny rząd Song teoretycznie uniemożliwił generałom podważenie władzy cesarza. Tak więc państwo Song było wysoce cywilnym systemem rządowym. Podobnie cesarze Song nie chcieli poświęcać zbyt wiele sił na kampanie wojenne przeciwko północnym intruzom. To było oczywiście bardziej korzystne, aby spacyfikować koczowników na północy z trybutarnych prezenty zamiast walczyć z nimi.

Wewnętrzne i zewnętrzne pokój z prosperującej gospodarki było więcej warte nawet w oczach filozofów okresu Song, który odnowił myśli konfucjańskiej. Z drugiej strony, Zhao wybrał płacenie daniny Han zamiast walki z nimi. Wydaje się, że Zhao Kuangyin, będąc już cesarzem, bardziej cenił sobie wewnętrzny i zewnętrzny pokój niż prowadzenie wojen. Zapoczątkował on odnowę myśli konfucjańskiej, która stała się główną cechą dynastii Song. Promował również handel, przyczyniając się do powstania nowej klasy kupieckiej, która z kolei stworzyła ściślejsze powiązania między obszarami przybrzeżnymi a wnętrzem kraju. To, co czasem nazywa się „chińską rewolucją przemysłową”, pochodzi z czasów jego panowania – za rządów Zhao gwałtownie wzrosła produkcja rudy żelaza. Umiejętność czytania i pisania również wzrosła dzięki innowacjom w technologii druku.

Filozofia

Odnowione zainteresowanie filozofią zaowocowało rozwojem koncepcji „człowieka uniwersalnego”. Podobnie jak „człowiek renesansu” późniejszej myśli europejskiej, uniwersalny człowiek, lub osoba, była zaokrąglona osobowość, która łączyła w sobie cechy uczonego, poety, malarza i męża stanu, który mógł malować, pisać kaligrafię i rzemiosła twardej porcelany. Termin „renesans Song” jest czasami używany do opisania okresu zapoczątkowanego przez Zhao.

Pędzona przez ideał kulturalnego wyrafinowania, dynastia Song była epoką, w której sztuka, literatura i nauka rozkwitały. Wraz z dynastii Han (206 B.C.E. – 220 C.E.) i dynastii Tang (618 – 906 C.E.) pracy w jade i sztuk pięknych był bardzo ceniony i rozwijany. Pod dynastii ustanowionej przez pierwszego cesarza Song, Chiny cieszyły się okresem wzrostu gospodarczego, któremu towarzyszyły również wielkie osiągnięcia artystyczne i intelektualne. Tak więc, okres ten jest porównywany z odnosi się do „renesansu”, który rozprzestrzenił się w Europie.

Notes

• Gernet, Jacques, J. R. Foster (trans.) i Charles Hartman (trans.). A History of Chinese Civilization, 2nd ed, 1996. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521497817
• Gascoigne, Bamber i Christina Gascoigne. The Dynasties of China: A History. New York: Carroll & Graf Publishers, 2003. ISBN 0786712198
• Roberts, J. A. G. A Concise History of China. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1999. ISBN 0674000757