Brak miedzi jest stanem, który jest często underdiagnosed lub mylone z innymi problemami zdrowotnymi. Może wystąpić z różnych powodów, ale głównie dzieje się tak z powodu niskiego spożycia miedzi w diecie. Nawet łagodny niedobór może obniżyć układ odpornościowy i powodować zmęczenie. Ciężki niedobór miedzi, z drugiej strony, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach do śmierci.
Miedź należy do niewielkiej grupy metali, które odgrywają ważną rolę w zdrowiu człowieka. Jednak organizm ludzki nie może produkować miedzi, dlatego też musimy dostarczać ją do naszego ciała z zewnętrznych źródeł. Niedobór miedzi występuje głównie wtedy, gdy spożywamy zbyt mało miedzi w diecie.
Niestety, współczesne badania wykazały, że pomimo ogólnego przekonania, większość ludzi nie spożywa odpowiednich ilości miedzi. W rzeczywistości, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) niedawno zauważył, że niedobór miedzi jest prawdopodobnie powszechne i zjawisko na całym świecie. Nawet jeśli obejmuje to dużą populację z marginalnym lub „łagodnym” niedoborem miedzi, nadal stanowi to problem, ponieważ nawet łagodny niedobór może pogorszyć stan zdrowia w subtelny sposób.
W tym przewodniku przyjrzymy się powszechnym winowajcom niedoboru miedzi, problemom, które może powodować i jak można go leczyć.
Ważność miedzi dla organizmu
Miedź jest jednym z istotnych minerałów potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania wielu ważnych procesów w organizmie. Wiążąc się z niektórymi białkami, pomaga w produkcji enzymów, które funkcjonują jako katalizatory wielu funkcji organizmu.
Aby wymienić tylko kilka, miedź odgrywa ważną rolę w dostarczaniu energii do organizmu, przekształcaniu melaniny w celu pigmentacji skóry oraz w tworzeniu kolagenu i elastyny (a tym samym w utrzymaniu i naprawie tkanek łącznych). Ten ostatni proces jest szczególnie ważny dla serca i tętnic.
Miedź jest ponadto niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Pomaga organizmowi na wiele sposobów, od produkcji białych i czerwonych krwinek i wchłaniania żelaza aż po zapewnienie prawidłowej pracy mózgu i nerwów.
Innymi słowy, brak tego ważnego metalu wpływa na wszystkie wcześniej wymienione procesy, a nawet może prowadzić do dalszych komplikacji.
Jak dużo miedzi jest obecne w organizmie i ile jej potrzebujemy dziennie?
Ciało dorosłego człowieka zawiera około 0,6 – 0,95 miligramów miedzi na funt masy ciała (1,4 – 2,1 mg/kilogram). Patrząc na zdrową osobę ważącą 130 funtów (60 kilogramów), przekłada się to na około 0,1 g miedzi.
Zalecana ilość przyjmowanej dziennie miedzi (mikrogramy/dzień) różni się w zależności od wieku, płci i innych czynników:
- 0-6 miesięcy: 200 mcg/dzień (AI lub Adequate Intake);
- 7-12 miesięcy: 220 mcg/dzień (AI);
- 1-3 lata: 340 mcg/dzień;
- 4-8 lat: 440 mcg/dobę;
- 9-13 lat: 700 mcg/dobę;
- 14-18 lat: 890 mcg/dobę;
- 19+ lat: 900 mcg/dobę;
- Ciąża (wszystkie grupy wiekowe): 1 000 mcg/dobę;
- Laktacja: 1,300 mcg/dzień.
Miedź występuje naturalnie w wielu różnych rodzajach żywności, jak również w wodzie nasyconej miedzią, którą można stworzyć za pomocą miedzianej butelki na wodę. Podczas upewniania się, że wystarczająca ilość miedzi dostaje się do organizmu, należy również wziąć pod uwagę interes w nieprzekraczaniu zalecanych górnych limitów.
Jeśli uważasz, że powinieneś zwiększyć spożycie miedzi przez siebie lub swoje dziecko, zawsze najlepiej najpierw skonsultować się z pracownikiem służby zdrowia.
Co powoduje niedobór miedzi?
Istnieje kilka czynników powodujących niedobór miedzi. Począwszy od odżywiania i stylu życia po genetykę. Prostą odpowiedzią na pytanie, co powoduje niedobór miedzi jest to, że niedobór miedzi występuje, gdy miedź nie jest dostarczana lub wchłaniana w organizmie w niezbędnych ilościach.
Czynniki ryzyka, które mogą prowadzić do niższej zawartości miedzi w organizmie obejmują:
Niskie spożycie miedzi w diecie
Po prostu, jeśli nie spożywasz wystarczającej ilości miedzi regularnie, organizm będzie wiązał lub wypłukiwał miedź, którą już masz i zaczniesz mieć jej niedobór, jeśli nie jest ona uzupełniana. Zjawisko to może wystąpić, jeśli regularnie jesz pokarmy o niskiej zawartości miedzi bez wprowadzania większej różnorodności do swojej diety.
Wegetarianie, na przykład, są bardziej narażeni na ryzyko niedoboru miedzi, ponieważ zazwyczaj spożywają pokarmy roślinne, w których biodostępność miedzi jest niska. Jak wyjaśnia badanie, biodostępność minerału może być naruszona przez zwiększoną obecność błonnika, kwasu fitynowego i kwasu szczawiowego. To powinno być niepokojące, gdy spożycie nierafinowanych zbóż jest wysokie, a spożycie miedzi niskie.
Osoby z chorobami przewlekłymi, które powodują niskie spożycie żywności, takie jak alkoholicy i osoby z zaburzeniami odżywiania, są również narażone na ryzyko spożywania niskich ilości miedzi z powodu czystego braku niezbędnych składników odżywczych, które są w inny sposób obecne w żywności.
Innym powszechnym ryzykiem niedoboru miedzi jest sytuacja, w której pacjent jest poddawany całkowitemu żywieniu pozajelitowemu przez długi okres czasu bez odpowiedniej suplementacji miedzi.
Ryzyko niedoboru miedzi może być również wyższe wśród osób starszych i sportowców ze względu na specjalne potrzeby, które zwiększają ich dzienne zapotrzebowanie na miedź.
Prenatalny i poporodowy niedobór miedzi
Niedobór miedzi w czasie ciąży może powodować problemy również dla dziecka. Dzieje się tak, ponieważ dziecko otrzymuje niezbędne składniki odżywcze od matki. W przypadku miedzi, matka, która nie ma niezbędnych miedzi może umieścić swoje dziecko na ryzyko wad wrodzonych, poważne problemy wzrostu i śmiertelnych zaburzeń genetycznych. Im większy niedobór miedzi u matki, tym większe ryzyko dla zdrowia dziecka.
Noworodki są również narażone na ryzyko niedoboru miedzi z powodu diety ubogiej w miedź. Zasadniczo, dzieci karmione piersią lub preparatami wzbogaconymi otrzymują niezbędne ilości miedzi. Z drugiej strony, dzieci karmione mlekiem krowim, lub wcześniaki, które przechodzą szybki wzrost na diecie ubogiej w miedź, są na wysokie ryzyko żywieniowego niedoboru miedzi.
Konkurencyjne Trio: Cynk, Żelazo i Miedź
Niedobór miedzi może być wywołany przez wybrane suplementy mineralne, zwłaszcza cynk i żelazo. Jest to spowodowane tym, że te trzy ważne minerały zachowują się w sposób konkurencyjny. Kiedy jest nadmiar jednego z tych minerałów, jelitowe wchłanianie miedzi jest zablokowane, i pozostaje tak, dopóki nadmiar nie zostanie wyeliminowany. Proces ten działa w obie strony; wysokie spożycie miedzi może wpływać na spożycie cynku i żelaza, i vice versa.
Cynk został znaleziony, aby spowodować niedobór miedzi w okolicznościach, w których nie było wysokie spożycie cynku w okresie czasu, co prowadzi do anemii i innych problemów zdrowotnych. W rzeczywistości ustalono, że 62% pacjentów ma przepisany cynk w dawkach wystarczająco wysokich, aby spowodować niedobór miedzi. Aby uniknąć niedoboru miedzi wywołanego przez cynk, stosunek spożycia cynku do miedzi nie powinien przekraczać 30:1.
Tak samo jest w przypadku wysokiego spożycia żelaza, które zostało uznane za negatywnie wpływające na spożycie miedzi, powodując, ponownie, niedokrwistość, problemy sercowo-naczyniowe i inne problemy zdrowotne związane z miedzią. Podczas gdy niedobór miedzi spowodowany przez żelazo nie jest tak powszechny jak ten spowodowany przez cynk, niemniej jednak jest to coś, czego należy być świadomym.
Choć wszystkie te minerały są bardzo ważne dla organizmu, ważne jest również, aby zachować zdrową równowagę pod względem spożycia. Obecnie zalecana dawka cynku w diecie wynosi około 8 mg/dzień dla kobiet i 11 mg/dzień dla mężczyzn. W przypadku żelaza, obecne RDA dla osób dorosłych w wieku 19-50 lat wynosi 8 mg/dzień dla mężczyzn i 18 mg/dzień dla kobiet.
Zalecane wartości różnią się jednak w zależności od wieku i innych czynników, takich jak ciąża lub laktacja.
Zaburzenia wchłaniania miedzi w jelitach
Niektóre przypadki mogą prowadzić do upośledzenia wchłaniania miedzi w jelitach, nawet jeśli spożywasz wystarczającą ilość miedzi. Oprócz złego wchłaniania spowodowanego wysokimi ilościami cynku i żelaza, wchłanianie miedzi może być również zablokowane przez wysokie spożycie witaminy C (więcej niż 1500 mg/dzień) z tego samego powodu co w przypadku cynku i żelaza: konkurencja o wchłanianie.
Najczęstszą przyczyną niedoboru miedzi jest zmniejszone wchłanianie związane z operacją na układzie żołądkowo-jelitowym. Może to obejmować ominięcie żołądka, gastrektomię i operacje górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Dodatkowo, mogą wystąpić problemy związane z wchłanianiem miedzi, jeśli cierpisz na zespół złego wchłaniania, taki jak celiakia lub zespół jelita zapalnego. W takim przypadku organizm nie jest w stanie w pełni wchłonąć wszystkich składników odżywczych zawartych w spożywanych pokarmach, co prowadzi do niedoboru miedzi i innych składników odżywczych.
Zaburzenia układu krwiotwórczego – choroba Menkesa
Choroba Menkesa jest mutacją genetyczną, która wpływa na białko transportujące miedź ATP7A, co prowadzi do poważnego niedoboru miedzi. Charakteryzuje się ona osobliwym stalowym kolorem, kędzierzawymi włosami, wiotkimi mięśniami, drgawkami, hipotermią, brakiem wzrostu i pogorszeniem funkcjonowania układu nerwowego.
Choroba ta występuje we wczesnym i średnim dzieciństwie, na ogół u niemowląt płci męskiej. Żeńskie dzieci matki-nosicielki mają równe szanse na nosicielstwo zaburzenia, ale nie są nim dotknięte.
Skutki niedoboru miedzi
W zależności od stopnia niedoboru, niedobór miedzi może prowadzić do niektórych z następujących problemów zdrowotnych:
- Anemia;
- Zakłócona funkcja immunologiczna;
- Zwiększone ryzyko infekcji;
- Niska temperatura ciała;
- Depigmentacja skóry i włosów;
- Osteoporoza;
- Złamania kości;
- Problemy z tarczycą;
- Utrata skóry;
- Opóźnienie wzrostu;
- Opóźnione dojrzewanie płciowe;
- Uszkodzenie tkanki mózgowej i układu nerwowego;
- Choroby układu sercowo-naczyniowego; oraz
- Inne powikłania.
Objawy niedoboru miedzi
Niedobór miedzi wymaga czasu, aby się rozwinąć i pokazać objawy. W rzeczywistości, możesz mieć niedobór nie wiedząc o tym, dopóki niedobór nie stanie się bardziej dotkliwy. Jednakże, istnieje kilka oznak, które mogą wskazywać na niedobór.
Zmęczenie
Jako że miedź odgrywa ważną rolę w tworzeniu czerwonych krwinek, ciało, gdy jest niedobór, staje się pozbawione niezbędnego tlenu, który pomaga naszemu ciału funkcjonować prawidłowo. Innymi słowy, rozwijamy anemię, która wpływa na nasz poziom energii.
Dodatkowo, komórki wykorzystują miedź do generowania adenozynotrójfosforanu (ATP), który jest głównym źródłem energii dla naszych ciał. W przypadku niedoboru, organizm nie jest w stanie wytworzyć wystarczającej ilości ATP, co skutkuje osłabieniem i zmęczeniem.
Ból, osłabienie i zaburzenia nastroju
Miedź odgrywa ważną rolę w produkcji i utrzymaniu mieliny. Jest to substancja, która powleka nerwy i ułatwia komunikację sygnałów w całym układzie nerwowym. Dodatkowo, enzym zawierający miedź jest również odpowiedzialny za przekształcanie dopaminy w noradrenalinę, co skutkuje zaburzeniami nastroju.
Brak miedzi może powodować stany neurologiczne takie jak:
- Mielopatia, która powoduje zmniejszenie funkcji ciała, ból i osłabienie;
- Neuropatia obwodowa, która powoduje osłabienie, drętwienie i ból, zwykle odczuwany w dłoniach i stopach; oraz
- Nieprawidłowa synteza neuroprzekaźników, która może powodować obniżenie uczucia przyjemności i nagrody oraz inne problemy związane z nastrojem.
Częste przeziębienia i choroby
Ciało z niedoborem miedzi jest jednym z zagrożonym systemem odpornościowym. Dzieje się tak, ponieważ miedź pomaga w tworzeniu białych krwinek. Upośledzona zdolność organizmu do zwalczania patogenów powoduje częste przeziębienia i inne infekcje.
Problemy z pamięcią i uczeniem się
Niedobór miedzi może prowadzić do trudności z uczeniem się i zapamiętywaniem. Dzieje się tak, ponieważ mózg potrzebuje miedzi do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju. Dokładniej, miedź jest używana przez enzymy, które dostarczają energię do mózgu i pomagają w jego zdolności do obrony i przekazywania sygnałów do ciała.
Trudności z chodzeniem
Układ nerwowy opiera się na miedzi z powodu pewnych enzymów, które wymagają jej do utrzymania optymalnego zdrowia rdzenia kręgowego. Czynią to poprzez izolowanie go, co skutkuje lepszym przekazywaniem sygnałów między ciałem a mózgiem. W przypadku niedoboru miedzi, sygnały te nie są przekazywane skutecznie, co powoduje utratę koordynacji i niestabilność.
Słabe i kruche kości
Znane również jako osteoporoza, stan ten został powiązany z niższymi ilościami miedzi w organizmie. Dzieje się tak, ponieważ miedź pomaga tworzyć wiązania krzyżowe wewnątrz kości, które zapewniają, że kości są mocne i zdrowe. Dodatkowo, miedź przyczynia się do tworzenia osteoblastów, które są komórkami pomagającymi zmienić kształt i wzmocnić tkankę kostną.
Wrażliwość na zimno
Niedobór miedzi negatywnie wpływa na funkcjonowanie tarczycy w sposób, który może spowodować, że nie będzie ona w stanie regulować metabolizmu i produkcji ciepła. Dzieje się tak, ponieważ miedź wpływa na produkcję hormonów tarczycy na poziomie T3 i T4. Kiedy te są niskie, tarczyca może nie działać tak skutecznie.
Blada skóra i przedwczesne siwe włosy
Melanina jest pigmentem, który określa kolor skóry i włosów. Ponieważ miedź jest wykorzystywana przez enzymy, które pomagają w produkcji melaniny, jej brak może wpłynąć na produkcję pigmentu, powodując bladość skóry i przedwczesną siwiznę włosów.
Utrata wzroku
W przypadku długotrwałego niedoboru miedzi, układ nerwowy może ulec poważnemu uszkodzeniu, co obejmuje nerw wzrokowy. Jeśli zostanie on uszkodzony z powodu poważnego braku miedzi przez dłuższy czas, może to spowodować częściową lub całkowitą utratę wzroku.
Jak zdiagnozować niedobór miedzi
Jeśli podejrzewasz, że twój poziom miedzi może być niski, powinieneś skonsultować się z lekarzem i poprosić o badanie. Niedobór miedzi diagnozuje się poprzez analizę krwi, 24-godzinnego moczu i tkanki wątrobowej.
Badanie krwi mierzy poziom ceruloplazminy, poziom miedzi we krwi i wolną (niezwiązaną) miedź we krwi. Ceruloplazmina jest białkiem, które jest wytwarzane w wątrobie i które przenosi miedź z wątroby do krwiobiegu i do części ciała, które jej potrzebują.
Badanie moczu zwykle towarzyszy badaniu krwi, jeśli poziom ceruloplazminy jest nieprawidłowy lub niejasny. Test ten mierzy poziom eliminacji miedzi. Mocz 24-godzinny oznacza zebranie całego moczu w ciągu 24 godzin.
Biopsja wątroby jest wykonywana w celu oceny magazynowania miedzi w wątrobie, ponieważ jest to miejsce, gdzie miedź jest przechowywana w organizmie.
Test ceruloplazminy jest zwykle wykonywany, jeśli osoba wykazuje objawy choroby Wilsona, niedoboru miedzi lub toksyczności miedzi. Wykonuje się go również u niemowląt, które wykazują objawy zespołu Menkesa.
Leczenie niedoboru miedzi
Niedobór miedzi leczy się albo doustną suplementacją, albo dożylnym podawaniem miedzi. W przypadkach zatrucia cynkiem, ludziom zaleca się zaprzestanie przyjmowania cynku, aby poziom miedzi wrócił do normy. Towarzyszy temu również doustna suplementacja miedzi.
Źródła miedzi
Miedź jest ważna, więc nawet jeśli nie masz niedoboru miedzi, najważniejsze jest, aby zapewnić jej obecność w diecie. Możesz znaleźć naturalnie występującą miedź w różnych produktach spożywczych, możesz również przyjmować suplementy miedzi lub pić wodę nasyconą miedzią.
Żywność
Miedź znajduje się w wielu produktach spożywczych. Pokarmy takie jak ostrygi i inne skorupiaki, pełne ziarna, fasola, orzechy, ziemniaki i mięsa organiczne (nerki, wątroba) są bogate w miedź w diecie. Dodatkowo, zielenina, suszone owoce i drożdże są również dobrymi źródłami miedzi.
Możesz przeczytać więcej o Top 28 Foods High in Copper aby zrozumieć, które pokarmy są najlepsze, dlaczego są bogate w miedź i ile potrzebujesz aby zaspokoić swoje dzienne zapotrzebowanie na miedź.
Pigułki i suplementy z miedzią
Pigułki i suplementy z miedzią są doskonałym źródłem miedzi w przypadkach jej niedoboru. Istnieją różne formy miedzi dostępne do zakupu w postaci tabletek i suplementów, a wchłanianie różni się pod względem biodostępności. Mianowicie, można znaleźć suplementy miedzi w postaci tlenku miedzi, siarczanu miedzi, chelatów aminokwasowych miedzi i glukonianu miedzi.
Choć nie ma wystarczających badań, które potwierdzają, która forma miedzi jest łatwiej wchłaniana w organizmie, jedno badanie zbadało różnicę między siarczanem miedzi i glicynianem miedzi (miedź chelatowana). Badanie to ustaliło, że glicynian miedzi ma lepszą biodostępność.
W obu przypadkach ważne jest, aby nie przyjmować suplementów miedzi z żelazem lub cynkiem i unikać kremów do protez z cynkiem ze względu na konkurencyjny charakter między tymi minerałami.
Woda nasycona miedzią
Woda nasycona miedzią, lub woda przechowywana w miedzianym naczyniu, jest również dobrym źródłem suplementacji miedzią. Podczas gdy picie tego typu wody może pomóc w walce z niedoborem miedzi, jej ilości nie są wystarczająco wysokie, aby zastąpić suplementację doustną lub dożylną. Jednakże, regularne spożywanie wody nasyconej miedzią może pomóc w zapobieganiu niedoborom miedzi i może użyczyć pomocnej dłoni w leczeniu tego samego.
Po przeciwnej stronie spektrum: Copper Toxicity
According to the Copper Alliance, ludzie są na wyższe ryzyko niedoboru miedzi niż toksyczności miedzi. Światowa Organizacja Zdrowia uznała, że ludzie na całym świecie są bardziej zagrożeni negatywnymi skutkami zdrowotnymi wynikającymi z niedoboru miedzi niż z jej nadmiaru.
Chociaż rzadka, toksyczność miedzi jest poważnym problemem, któremu należy się przyjrzeć, jeśli chodzi o spożywanie produktów i substancji zawierających miedź. Występuje, gdy zbyt dużo miedzi dostało się do organizmu i może być wynikiem albo przewlekłego gromadzenia się miedzi albo ostrego zatrucia miedzią.
Objawy ostrego zatrucia miedzią obejmują bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunkę. Poważniejsze powikłania obejmują uszkodzenie mózgu, ciężkie uszkodzenie wątroby, niewydolność nerek, śpiączkę i śmierć.
Tolerowane poziomy spożycia miedzi to:
- 0-12 miesięcy: niemożliwe do ustalenia (źródła powinny pochodzić tylko z żywności i preparatów);
- 1-3 lata: 1,000 mcg/dobę;
- 4-8 lat: 3,000 mcg/dobę;
- 9-13 lat: 5,000 mcg/dzień;
- 14-18 lat: 8,000 mcg/dzień;
- 19+ lat: 10,000 mcg/dzień.
The Bottom Line
Miedź jest bardzo ważnym minerałem, który pomaga w wielu kluczowych funkcjach w naszym organizmie. W przypadku niedoboru miedzi, stajemy się zagrożeni różnymi warunkami i komplikacjami, które mogą prowadzić do dalszych problemów zdrowotnych.
Co więcej, jeśli jesteś matką w ciąży lub karmisz piersią, twoje dziecko będzie potrzebowało miedzi, którą mu dostarczasz. Dzieci, które nie otrzymały wystarczającej ilości miedzi w okresie prenatalnym i postnatalnym, mogą doświadczyć zahamowania wzrostu i innych komplikacji, które mogą negatywnie wpłynąć na ich życie.
Prawdą jest, że ciężki niedobór miedzi jest rzadki, ale łagodny niedobór miedzi jest bardziej powszechny niż ci się wydaje i przyczynia się do pogorszenia funkcji immunologicznych, zmian nastroju i innych problemów, które obniżają jakość twojego codziennego życia.
Podejmowanie środków zapobiegających niedoborowi miedzi jest tak proste jak spożywanie różnych pokarmów bogatych w miedź i picie wody nasyconej miedzią.Te podejścia mogą również pomóc w przypadkach już istniejącego niedoboru miedzi.
Jeśli podejrzewasz, że możesz cierpieć na niedobór miedzi, zalecamy, abyś skonsultował się z pracownikiem służby zdrowia i poddał się badaniom. W tym przypadku, być może trzeba będzie wzmocnić swoją dietę suplementami miedzi i obniżyć spożycie cynku.
About the Authors: Ten artykuł został napisany wspólnie przez nasz zespół badaczy i pisarzy z korzyścią dla wszystkich dostępnych badań naukowych i innej odpowiedniej literatury. Nasz zespół badaczy i autorów obejmuje doświadczonych badaczy zdrowia, w tym wykwalifikowanego pracownika medycznego. Należy pamiętać, że informacje zawarte w tym artykule nie są przeznaczone lub sugerowane jako substytut profesjonalnej porady medycznej, diagnozy lub leczenia.